"TERME ÇAYI"NDA, 'KIZILDERİLİ TÜRKLERİ KAYIKLARI': "LİMBO"LAR...

TERME ÇAYI"NDA,
'KIZILDERİLİ TÜRKLERİ KAYIKLARI": "LİMBO"LAR...

Bir zamanlar,"Terme Çayı" üzerinde,"30-40 tonluk gemiler" ,"sefineler" işliyordu..

"Terme Çayı, yörede sıkça gerçekleşen seller esnasında, dağlardan getirdiği alüvyonlarla 1930'ların dolmuş; bir zamanlar 30-40 tonluk gemiler bu çayda. işlediği halde; zamanla düz limbolar bile işleyemez hâle gelmiştir."(1)

"7 bin yıllık toprakların asıl sahibi","Amerikan Endemik Halkı"ndan;"Amerikan Yerlileri"nden,"Kızılderililerin Su Taşıtları"na,"kayık"lara,"sandal"lara,"kano"lara benzeyen "limbolar","Türk Sandalları" bile "Terme Çayı" üzerinde, işleyemez hâle gelmiş.

"TERME ÇAYI"NDA, "KIZILDERİLİ TÜRKLERİ KAYIKLARI": "LİMBO"LAR...

Nedir "Limbo"lar?

"Limbo, ad, isim.1. anlamı:
Irmaklarda ve sığ sularda kullanılan, bordaları düz ve yassı bir tür yük teknesi.

2.Anlamı ise; bir ticaret gemisinin, içindeki yükü bordasına yanaşan bir başka gemiye aktarma işlemi."(2)

"Limbolar, genel olarak 3-4 kişilik mürettebatla hareket ediyordu.

Akımın tersine gidilirken yani denizden Terme ilçe merkezine doğru hareket edilirken; 30 m'lik bir halatla, kenardan iki limboyu çekiyor; biri de dümende durarak, limboyu yönlendiriyordu.

Zaman zaman açıktaki gemilerden hamallık yapmak isteyenler; limbolarla ilçe merkezine geliyor ve yükleme işlerinde de çalışıyordu.

Böyle zamanlarda limbonun mürettebat sayısı artabiliyordu.

Limboların ulaşabildikleri en uzak nokta; "Köybucağı Köyü"(Bugünkü Akbucak Mahallesi)'ndeki "Gemi Gölü" adı verilen yerdi. Orada su derinliği 2-3 metre civarındaydı.

Bu taşıma şeklinde yükleme-boşaltma işlemleri de ayrı bir zorluk taşıyordu.

O dönemlerde, çuvalın zor bulunan bir tarım aracı olması nedeniyle mısır çuvalları kıyıya indirilip, mısırlar, kayıkların içine dökülüyordu. Deniz kıyısına gelindiğinde tenekelerle gemilere yükleniyordu.

Tek seferde yaklaşık 7-8 ton yük taşıyabilen Limbo, 4 saatte kıyıdan İlçe Merkezi'ne ulaşıp; 2 saatte geri dönüyordu.

Bu zamana yükleme boşaltma süreleri eklendiğinde ve işin yükü düşünüldüğünde, genelde , bir günde tek sefer yapılabiliyordu.

Bazı günler, nadiren 2 sefer yapılıyordu.

1930'lu yıllarda Terme'de, aktif olarak çalışan 3 Limbo vardı.

Terme'de, denizde bekleyen gemilere , mısırı ulaştırmanın tek yolu; limbolarla taşınması değildi.

Bu taşıma işinde, karayolu ve yük hayvanları da kullanılıyordu.

At arabaları vasıtasıyla deniz kıyısına mısır taşınıyordu. Bir at arabası tek seferde, ortalama 700 kilo yük taşıyordu. Terme'de. ortalama 20 at arabası vardı amma bu sayının 10'a düştüğü ya da 30'a çıktığı dönemler de olmuştu."(3)

Bakınız; "kaynak kişi" "Termeli İbrahim ŞİRİN", ki kuvvetle muhtemel, müteveffâ "Ülkücü Hareket'in Dede Korkut"u: Ârif ŞİRİN'in; nam sergerde Ozan Ârif'in "Alucralı Akrabası" olsa gerek; ne demiş:"- En fazla Mayıs'ta yük taşırdım.

Ben de at arabası ile günde 2-3 sefer yapabiliyordum.

Çok nadiren 4 sefer yaptım.

Bu taşımacılık işi, hasat miktarına göre değişmekle birlikte, ortalama iki ay sürerdi.

Bu ürünler, stoklardan satın alınan mallar olduğundan; Nisan ve Mayıs aylarında taşınırdı.

Limbolar taşımacılık yaptıklarında, biz at arabasını koşmazdık.

Özellikle II. Dünya Savaşı yıllarında, büyük kıtlık vardı.

Babama, bir adam, 2 çuval mısır için; bir beşi bir yerde, bir de tabanca verdi."(4)

"Terme'de, 1940-1950'li yıllarda yaşanılan "kıtlık"ta", müteveffâ Babam da anlatirdı:"-Oğlum, mısır ekmeği yapabilmek için, mısır bulamazdık.Bugünkü "Çangallar Mahallesi"ndeki "Müslüman Kürtler"den, mısır alırdık da; öyle mısır ekmeği yapar, yerdik..."diye.

"Terme'de Kıtlık Yılları"nı, esasında, daha tafsilatlı; daha "ayrıntılı";daha "detaylı" bir şekilde "araştırmak lazım..."

ELHASIL:

"Türk Kayığı","Türk Takası","Türk Teknesi", "Terme Tarihi"nde, "yük taşımacılığı"nda kullanılan "Türk Limbo"ları.

Yahut da; günümüzde,"69 Milyon Nüfuslu", "Amerikan Endemik Halkı"ndan;"7 bin yıllık toprakların asıl sahibi" "Amerikan Yerlileri"nden;"Kızılderili Türkler"inin "kayıyı";"teknesi","sandalı","kano"su "limbo"lar....

Ve 2020'ler Terme'sinde,günümüzde, hâlâ "Terme Çayı Islah Projesi" konuşuluyor be!

2 Mayıs 2020
İsmet GÜLTEKİN
metgultekin@hotmail.com.com
Araştırmacı-Yazar ve Eğitimci
Dip Notlar:
(1). Editör: Prof.Dr. Cevdet YILMAZ,"Terme Araştırmaları",Serander Yayınları, Trabzon 2017, s.39
(2): "tr.wikipedia.org.tr", 'limbo' maddesi
(3). Editör: Prof Dr.Cevdet YILMAZ, "Terme Araştırmaları", adı geçen eser, s.76, 77
(4): "Terme Araştırmaları", adı geçen eser, s.77