BİYOLOJİK- COĞRAFÎ GÖZLÜK ile TERME İLÇEMİZ
· “TERME İLÇEMİZ”, “ŞEHR-İ TERME”MİZ, “BİYOLOJİK-COĞRAFÎ GÖZLÜK ile
BAKILIP GÖRÜLDÜĞÜNDE DE, “CENNET ÂSÂ/CENNET GİBİ” BİR DİYÂR…
“Trabzon Serenti Yayınları”, ‘pardon’, “Trabzon Serander
Yayınları”, 2017 yılında, “Terme İlçemiz”, “Şehr-i Terme”miz üzerine, çok
ehemmiyetli iki “İlmî Eser”i neşretti.
“Anonim”, “Kollektif” tür çok ehemmiyetli iki eserden biri olan
“Terme Araştırmaları”(*) kaynaklı, iki ehemmiyetli “Araştırma Yazısı” yazdım:
1- “Terme Araştırmaları”(*)’nda, ‘Amazonizm
İdeolojisi”ne Bakış…”(1)
2- “Terme’de Binlerce Frengili
Hasta…”(2)
“Anonim”, “Kollektif” tür “Terme Araştırmaları” isimli çok
ehemmiyetli “İlmî Eser”de,”Terme İlçemiz”in, “Şehr-i Terme”mizin; “Tarihî
Geçmiş ve Kültürel Miras”; “Fizikî Coğrafya ve Doğal Âfetler”; “Nüfus, Yerleşme
ve Ekonomik Faaliyetler” başlıklı “3 Bölüm” hâlinde ve “dünden bugüne” vaziyeti
ortaya konuluyordu.
BİYOLOJİK-COĞRAFÎ GÖZLÜK ile TERME
Yine “anonim”, “kollektif” bir çalışmanın ürünü olan “Terme’nin
Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”(3) isimli çok ehemmiyetli
“İlmî Çalışma” da, “İlmî Eser” de ise; “Terme İlçemiz”e, “Şehr-i
Terme”mize, âdeta “biyolojik-coğrafî gözlük” ile bakılıp;sahip olduğumuz
“Kuş Türleri”mizden “Balık Türleri”ne; “Böcek Türleri”mizden “Doğal Hayat
Sahaları”mıza, “Omurgalı Hayvan Çeşitlerimiz”e; yine “Doğal Hayat
Sahaları”mızdan “Bitki Örtüsü” çeşitliliğimize ve “Floristik Yapı Zenginliğimiz”
e kadar vaziyetimiz ortaya konulmaya çalışılmış.
Nihayetinde ifâde edeceğimi, yazımın bidayetinde ifâde edersem;
kabaca, “Ebabil Kuşu” dahil “Kuş Türleri”ne; “İstilâcı Balık Türü”,”Terminatör
Balık Türü” olan hepimizin hasım olduğu“İsrail Sazan”ına; “20 Böcek Türü”ne,
“Bozkurt”ları dahil,”Omurgalı Hayvanları”na meftûn olduğumun; “Çalı”sından,
“Maki”sine,”dünya’da sadece Terme’mizde görülen “Endemik Bitkileri”ne;
“654 bitki türü”ne, “Floristik Yapı Zenginliği”ne ve “Çınar Ağacı”ndan,
“Gürgen”nine, “Kızıl Ağacı”na, “Ceviz Ağacı”na, “Kestane Ağaçları”na kurban
olduğumun “Horasan Alperenleri Toprağı”, “Müslüman Türk Yurdu Termem”,
dersiniz…
“TERME ve ÇEVRESİ”NDEKİ “KUŞ TÜRLERİ”
“Biyolojik-Coğrafî Gözlük” ile bakılıp görüldüğünde,
“Türkiye,biyolojik çeşitlilik bakımından kıta özelliğine sahip bir açık hava
müzesidir…Türkiye, Avrupa ve Ortadoğu’nun en zengin biyolojik zenginliğine
sahip ülkelerden biridir…Türkiye, Avrupa kıtasındaki biyolojik çeşitlilik
bakımından 9. sırada…Türkiye, 120 memeli,400’ü aşkın kuş türü, 130 kadar
sürüngen,400’e varan balık türü ile biyolojik çeşitlilikte, tür çeşitliliği
açısından çok zengin…”(4)
“Türkeli”, “Türkiye”miz gibi “Terme İlçemiz” de, “Şehr-i Terme”miz
de çok zengin…
1- “Terme, önemli doğal alanlara(habitat)
sahip.”
2- “Terme Yeşilırmak Deltası, barındırdığı
kuş türleri açısından çok zengin alan.”
3- “Terme Yeşilırmak Deltası, göller bölgesi,
Simenit, Akgöl çevresi, ‘Yaban Hayatı Geliştirme Sahası’, ‘Doğal Sit Alanı’nda
“Önemli Kuş Alanı” statüsüne sahip.”
4- “Terme İlçesi’nde, 246 kuş türü tesbit
edilmiştir.”
5- “Türkiye genelindeki 483 kuş türünün
%50’si Terme İlçesinde kaydedilmiştir. “
6- “Terme İlçesi, kuzeyden güneye, doğudan
batıya göç eden türler için önemli konaklama, beslenme ve üreme alanı özelliği gösterdiğinden,
tür açısından zengin bir konumda.”
7- “ Terme İlçesinde, görülen en yaygın kuş
türleri: Serçe, İspinoz, Leş Kargası, Kızıl Gerdan, İbibik, Kar Kırlangıcı..”
8- Terme İlçemizde, “Şehr-i Terme”mizde,
“246 Kuş Türü”nden, “Ebabil Kuşu” bile var…(5)
“TERME ve ÇEVRESİ”NDEKİ “BALIK TÜRLERİ”
1- “Karadeniz Bölgesi’nin İncisi” Terme
İlçemiz, “Şehr-i Terme”miz, çok zengin “Balık Türleri”ne de sahip.”
2- “Karadeniz’de ‘165 Balık Türü” var. Terme
İlçemizde ise 29 ‘Balık Türü’ var.” Terme Çayı, Miliç Irmağı, Ak Çay da…
3- “ Terme İlçesi’nde, “Tatlı
Su”larında,Terme Çayı, Miliç Irmağı,Kocaman Irmağı,Akçay, Simenit Gölü, Akgöl
de,”Kefali”den ”Has Kefal”e,”Acı Balık”tan “Bıyıklı Balık”a,”Havuz balık”tan
“Dikence Balık”a ,”Gümüş Balık”tan “Turna Balık”a ,”Söğüt Balık”tan “Kafkas
Nehir Kaya Balığı”na kadar “tatlı su balıkları” var.”
4- “Nasıl giriş yaptığı konusunda hâlen
çelişkiler” olan; ‘balıklandırma amaçlı olarak sularımıza sokulduğu”
düşünülen;”çok ciddî istilacı türler”den; ‘dışarıdan gelen’, ‘yok edici balık
türü’, ‘terminatör balık türü’ ‘İsrail Sazanı”ise maalesef Akgöl de…”(6)
“TERME ve ÇEVRESİ”NDEKİ “BÖCEK TÜRLERİ”
1- “Terme İlçemiz, bitki türü bakımından
zengin olmanın da bir sonucu olarak, ‘Böcek Türleri’ açısından da zengin.”
2- “Türkiye’mizde 30(otuz) bin; ‘Terme
İlçemizde ise 44(kırkdört) ‘Böcek Türü’ var.
3- “Tozlaştırıcı, yabancı otlar için
biyolojik mücadelede, özellikle kuşlar ve balıklar için besin ögesi olmak’ gibi
birçok faydaları olan “Böcek Türleri” açısından da Terme İlçemiz, “zengin ve
ekolojik anlamda önemli” olan bir İlçe…”(7)
“TERME ve ÇEVRESİ” , BAZI “BİTKİLERİN ANAVATANI”
1- “Terme İlçesinde, çok sayıda, bazı
‘Bitkilerin Anavatanı’/Habitat Çeşitliliğinin varlığı da tesbit edildi.”
2- “Terme İlçesinde,’Omurgalı Hayvanlar’ için
ideal ve önemli doğal hayat sahaları var.”
3- “Yeşilırmak Deltası, Kuzey Anadolu’da yer
alan en büyük deltadır…Omurgalı hayvanlar için ideal geçiş alanları oluşturur.”
4- “Terme İlçesi, hem su da, hem karada
yaşayan ‘iki hayatlı hayvanlar’, ‘omurgalılar’,’küçük memeliler’ ve
‘sürüngenler’ için de önemli ‘doğal hayat sahaları’na sahip.”
5- “Terme İlçesinde, “18 Sürüngen
Türü”;”42 Tür Memeliler”; “9 Tür İki Hayatlı Hayvanlar”ın yaşayabildiği
şehir. (Boz)kurtlar’dan ‘Çakal’lara; ‘Tilkiler’den ‘Yaban Domuzları’na
kadar…”
6- “Terme İlçesi ve Çevresi, sahip
olduğu bazı ‘Bitkilerin Anavatanı’/Habitat Çeşitliliği” ve buna bağlı olarak
‘Omurgalı Hayvan Çeşitliliği’ bakımından çok önemli alanlardan biridir.”(8)
“TERME ve ÇEVRESİ”NDEKİ ‘BİTKİ ÖRTÜSÜ’(VEJETASYON) ÇEŞİTLİLİĞİ
1- “Terme ve Çevresi, ‘Bitki
Örtüsü’(Vejetasyon) açısından da, zengin bir ‘Bitki Örtüsü’ne, “9 Tür Bitki
Örtüsü”ne sahip. En yaygın ‘Bitki Örtüsü’ ise ‘Ormanlar…’ “Maki”ler,
“Kumul”lar, “Çalı”lar, “İnsan Etkisi” ile oluşan “Bozuk Ormanlar”, ‘Sulak
Alanlar”, “Sazlıklar”, “Çayırlar.”
2- “Kayın Ormanları”nın insan etkisi ile
bozulması oluşan “Bozuk(Tahrip Edilmiş) Ormanlar…”
3- “Terme İlçesi ve Çevresi”, “Bitki
Örtüsü(Vejetasyon)” Özellikler” açısından; “zengin bir bitki örtüsü”ne
sahiptir.”(9)
“TERME ve ÇEVRESİ”NDEKİ “EKOSİSTEMLER”
1- “Terme ve Çevresi”ndeki “Ekosistemler”;
“Sulak Ekosistem”(Bataklık,Tuzlu Su(Deniz),Tatlı Su(Akarsu),Subasar) ile
“Karasal Ekosistem”(Kumul,Orman,Çalı,Kayalık ve Ziraî Alan)’den meydana gelir.”
2- “Terme ve Çevresi”nde, “8 Ekosistem”
ve “6 Alt Ekosistem” tipi var.”
3- “Terme ve Çevresi”ndeki “Ormanlardaki Ağaç
Türleri” ise; “Kayın”,”Kestane”,”Sapsız Meşe”, “Istıranca Meşesi”,”Adi
Gürgen”,“Doğu Gürgen”i,”Çınar Yapraklı Akçağaç”, “Ova Akçaağaç”, “Kiraz”,
“Taflan”,”Akçaağaç Yapraklı Üver”,”Küçük Trabzon Hurması”,”İnce Meyveli
Dışbudak”,”Titrek Kavak”, “Adi Ceviz”dir.”
4- Maalesef “Terme ve Çevresi”ne, “dışarıdan
sokulmuş”(yabancı,egzotik) türler de; “Beyaz Çiçekli Yalancı Akasya”, “Çoban
Değneği”, “Şekerci Boyası”,”Ayva-Kültür”,”Armut-Kültür”,”Erik-Kültür” gibi.
5- “Terme ve Çevresi”nde, “Yaban Hayatı”
açısından da ehemmiyete sahip.”
6- “Terme ve Çevresi”nde,”Anıt Ağaç ve
Tescilli Kaya” adına, “Terme’de Oğuzlu Köyü Çınar Ağacı, Kozluk Beldesi Ceviz
Ağacı, Kesikkaya Köyü Tescilli Kaya olmak üzere 2 anıt ağaç ve 1 tescilli kaya
yer almaktadır” denilse de; “Terme İlçesi Şehir Merkezinde, Ahşap/Tahta Camiî
Avlusunda, “360 Yaş”ını aşmış “Anıt Çınar Ağacı” da(İ.G.) var.(10)
“TERME ve ÇEVRESİ”NİN “DOĞAL BİTKİ ÖRTÜSÜ TÜRÜ/FLORİSTİK YAPISI”
1- “Terme İlçesi doğal florasında 106 familya
ve 401 cins dahil toplam 654 bitki türü yayılış göstermektedir.”
2- “Terme İlçesi ve Çevresinde, dünyada
sadece Terme’de görülen (endemik) bitki türü sayısı 11(onbir); dünyada
başka bölgelerinde de görülen (endemik olmayan) bitki türü sayısı 69(altmış
dokuz); toplam 80(seksen) bitki türü var.”
3- “Nevik” isimli ‘bitki türü’müz bile
var.”
4- “Nadir Tür’, ve ‘dünyada sadece Terme
İlçesi ve Çevresinde görülen(endemik) tür bitkilerinin korunması için; “Kamu
Gözetiminde,Terme Halkının Bilinçlendirilmesi” elzemdir.”
5- “Terme ve Çevresinin Floristik(Doğal Bitki
Örtüsü) Yapısı”nı, 104 familyaya ait, 554(beş yüz elli dört) ‘takson’(
doğal bitkilerin hiyerarşik sınıflandırılması) )
var.””Atkuyruğu”ndan, “Göl İçi”ne kadar.”(s.162-180)
6- “Terme İlçesi ve Çevresi”nin;
‘dünyada sadece Terme’de görülen; ‘Anavatanları Terme’ olan ‘Bitki Türü’ oranı
yani “Terme’deki Bitkilerin Endemiklik Yüzdesi” %1,8 dir.”(11)
“TERME’NİN BİYOÇEŞİTLİLİK ve DOĞAL ORTAM ÖZELLİKLERİ”(12) KİTABINA
ELEŞTİRİLER
1- “Anonim-kollektif” çalışmanın ürünü olan
“İlmî Eser”deki, istisnasız neşredilmiş “bütün fotoğraflar renkli” bir şekilde
neşredilmeli idi.
2- Yine “İlmî Metod”larla çalışmanın ürünü
olan bu “İlmî Eser” deki “bütün bitki türleri”nin “Türkçe İsimleri” de
istisnasız verilmeliydi. Bazı “Bitki Türleri”nin, bazı “Resim Altı İfâdeler”
de, “Türkçe İsimleri” verilmeyen, yazılmayan varlıklar da var.
3- Yine bu “İlmî Eser”de, bir “Lügat” de
olmalı idi. Meraklı her sade okuyucu ve her tür “Araştırmacılar”a, “İlmî Eser”
de geçen bazı mefhumların târifleri, “Lügat” ismi altında yer almalıydı.
4- Bir “Matbaa Hatası”, “Basım Hatası” olsa
gerek; “İçindekiler”de zikredilen “9. Bölüm Biyoçeşitliliğin Korunmasının Terme
İçin Önemi-Cevdet YILMAZ,s.201”i, bu “İlmî Eser”de bulamadım.
NETİCE:
“Karadeniz Bölgesi”, “Seranderler Diyârı..."
“Trabzon Serander Yayınları”nın, “Terme İlçesi”, “Terme Şehri”,
“Şehr-i Terme”miz üzerine neşrettiği “anonim-kollektif” bir “İlmî Çalışma”nın
ürünü olan zikredilen “İki İlmî Eser” sonrası, halk arasındaki yaygın ifâdesi
ile “Serenti”lere, âdeta dönemin “Buzdolapları”na, “Serander” de denildiğinin
de “farkına vardım…”
Hülâsa, “Biyolojik-Coğrafî Gözlük” ile de “bakılıp görüldüğü”nde,
“tahkik” edilip “araştırıldığında”, “Terme”miz; hem “Roma Kültür ve
Medeniyeti”, hem de “Grek Latin Kültür ve Medeniyeti” ötesi, “bin seneyi
aşan Müslüman Türk Yurdu”dur…
“Danişmendliler”den kalma, “Yeni Mahalle Ahşap-Tahta Camii Avlusu
Kabristanlığın”daki , belki hâlâ esrarı çözülememiş “Siyah Taş”lar da bunun
maddî karinesi, delili,ispatıdır.
Terme: “Cennet âsâ/cennet gibi” bir diyâr…
Terme İlçemiz, "Şehr-i Terme"miz, “Üstte gök çökmeyinceye,
altta yer delinmeyece kadar”, “Büyük Kıyamet”e kadar, inşallah daima “Müslüman
Türk Yurdu”, “Horasan Alperenleri Toprağı” olarak kalır…
Terme, 09.Şubat.2020
İsmet GÜLTEKİN
metgultekin@hotmail.com
Araştırmacı-Yazar ve Eğitimci
Dip Notlar:
(*): “Terme Araştırmaları”, Editör: Prof.Dr. Cevdet YILMAZ,1.
Basım: 20 Aralık 2017, Serander Yayınları, Trabzon.
(1): İsmet GÜLTEKİN, “Terme Araştırmaları”nda,”Amazonizm
İdeolojisi”ne Bakış…, 26 Temmuz 2019, google arama motorundan…
(2): İsmet GÜLTEKİN, “Terme’de Binlerce Frengeli Hasta…”, 21
Ağustos 2019, Google arama motorundan…
(3): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”,
Editörler: Prof.Dr.Cevdet YILMAZ-Doç.Dr.Hasan KORKMAZ,Birinci Basım: 18 Aralık
2017, Serander Yayınları, Trabzon
(4) ve (5): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”,
adı geçen eser, s.6,16,17,19,20,21,30,
(6): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”, adı
geçen eser, s.38,39,47,51(ve 8)
(7): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”, adı
geçen eser, s.69,70,75,80
(8): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”, adı
geçen eser, s.83,84,85,86,87,88,89,90,91
(9): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”, adı
geçen eser, s. 95-107 ve s.129,130,131
(10): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”, adı
geçen eser, s.129,130,131,132,137,138-139
(11): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”, adı
geçen eser, s.122, s.162-180,190
(12): “Terme’nin Biyoçeşitlilik ve Doğal Ortam Özellikleri”, adı
geçen eser,
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder