"SAMSUN SALIPAZARI ALEVÎLERİ"

“SAMSUN SALIPAZARI ALEVÎLERİ”

“Alevîlik, Türkiye’mize has ismi ve tarifi ile “Anadolu Alevîliği” ve “Türkiye Alevîliği”, ‘ilk nüveleri”ni, “Türkmen Boyları”, “Türkmen Toplulukları” arasında ortaya çıkmıştır.”

“13.asır başlarında “Moğol akınları,istilâları” sonrası da,İran ve Horasan coğrafyası üzerinden”Anadolu’ya,Türkiye’ye göç” sonrası,diğer coğrafyalardaki “Alevîlik İnançları”ndan ‘farklılık’ göstermiş; “İran Alevîliği” ve “Arap Alevîliği”nden ‘farklı bir hüviyet’e bürünmüştür…”

“Samsun ve Çevresindeki Alevîlerin Coğrafî Dağılımları”na göre de,”Salıpazarı Alevîleri”; “Terme’nin ve Çarşamba’nın Yavrusu Salıpazarı İlçesi”nde, ‘Avut Mahallesi’nde yaşamaktalar…

SAMSUN SALIPAZARI AVUT MAHALLESİ NÜFUSU:

2013’de: 1367
2014’de 1317
2015’de 1247
2016’da 1229
2017’de 1210
2018’de 1209

2013’den 2018’e…Nüfus…1367’den 1209’a…58 nüfus azalışı…Erkek nüfus:597…Kadın Nüfus:612…(Türkiye Nüfusu İl İlçe Mahalle Köy Nüfusları)

Hatırlanacağı üzre; “Terme Alevîleri”, ‘Sakarlı Mahallesi’nde, ‘Sivaslılar Mahallesi’nde ve ‘Çangallar Mahallesi’nde yaşamaktalar…

Biribirine ‘komşu’ olan ‘üç ilçe’miz olan Terme-Çarşamba-Salıpazarı ilçelerimizde; “Çarşamba Alevîleri” ise ‘Kara Mustafalı Mahallesi’nde yaşamaktalar…

Bilhassa bu ‘sınırdaş’,’hudutdaş’ ‘komşu’ ‘üç ilçe’mizdeki “Terme Alevîleri”nin, “Salıpazarı Alevîleri”nin ve “Çarşamba Alevîleri”nin “Bağlı Olduğu Ocaklar” ise şu “Ocaklar”:

“Terme Alevîleri”nin tamamı ve “Salıpazarı Alevîleri”nin çoğu; “”Güvenç Abdal Ocağı”na; “Salıpazarı Alevîleri”nin bir kısmı,”İmam Zeynel Abidin Ocağı”na ve “Çarşamba Alevîleri”nin tamamı ise “Hubyar Sultan Ocağı”na bağlılar…

“Anadolu Alevîliği” inancında veya “Türkiye’mize Has Alevîlik İnancı”nda, birçok “Ocaklar” var ve bu “Ocaklar”ın tamamı ise “Hacı Bektaşi Velî Hazretleri”nin ‘rahle-i tedrisatından geçmiş ‘talebeleri’nin,’müridleri’nin,”dede”lerinin,”mürşidleri”nin isimlerinden meydana gelmekte…

Meselâ, “Samsun Coğrafyası”nda yaşayan “Alevîler”in bağlı olduğu”Dede Kapıları”nın,”Dede Ocakları”nın, “Mürşid Kapıları”nın, “Mürşid Ocakları”nın ‘Ocak’ isimleri:“Keçeci Baba Ocağı”,”Hubyar Sultan Ocağı”,”Güvenç Abdal Ocağı”,”Pîrî Baba Ocağı”,”Karadonlu Can Baba Ocağı”,”Kul Himmet Ocağı”,”Şeyh Hasan Ocağı”,”İmam Zeynel Abidin Ocağı”,”Pîr Sultan Abdal Ocağı”, “Kaim Ocağı”, “Gündoğdu Kalkancılar Ocağı” ve “Ateşoğlu Ocağı…”(1)

‘Salıpazarı Alevîleri’nin; zaman içinde “Salıpazarı’nın Ordu ili ‘sınırdaş,hudutdaş,komşu” olmaları sebebi ile de, ‘Avut Mahallesi’ne, “1950’lerden sonra ,Ordu İli’nin Hoybulut ‘Köyü’nden, Hoybulut Mahallesi’nden gelip,’Avut’a yerleştikleri de ifâde edilmektedir.(2)

ÇEPNİ OĞUZ/TÜRKMENLERİ-ÇEPNİ TÜRKLERİ

“Karadeniz Bölgemiz”deki ‘vatanperverlikleri’ ile ‘milliyetperverlikleri’ ile bilinen “Çepniler”,”Çebni Oğuzları”, “Çepni Türkmenleri”, “Çepni Türkleri” de,”Anadolu-Türkiye Alevîleri” ile beraber de yaşamaktalar…

2018 yılına göre 1209 nüfusa sahip ‘Salıpazarı Alevîleri’ni de meydana getiren ‘Avut Mahallesi’nde de, ‘çokca’ ‘Çepni Türkmeni yaşamaktadır’ da denilmekte.(3)

Yine ‘Salıpazarı Alevîleri’ni meydana getiren ‘Avut Mahallesi’nde yaşayan ‘Doğu Kökenliler’in ise “İmam Zeynel Abidin Ocağı”na bağlı olduğu ifâde edilmektedi.(4)

“GÜVENÇ ABDAL” ve “GÜVENÇ ABDAL OCAĞI”

“Karadeniz Bölgesi”nde yaşanan “Alevîler”in, “İran ve Arap Alevîleri”nden çok farklı bir ‘kimliğe, inanca’ bürünmüş “Anadolu Alevîleri”nin, “Türkiye Alevîleri”nin çoğunun ,bilhassa Karadeniz’deki Alevîlerin bağlı olduğu “Mürşid/Dede Ocağı”, “Güvenç Abdal Ocağı”dır.

Hakkında “9(dokuz) ciltlik kitap” yazılmış olan “Mürşid/Dede Güvenç Abdal”, kısaca, “Hacı Bektaşi Velî Hazretleri”nin ‘rahle-i tedrisatından geçmiş; “Hacı Bektaş Velî Vilayetnamesinde adı geçen ve on iki hizmet,0n iki post sistematiği ile beraber anılan” ‘Ulu bir zât…’

Gümüşhane İli sınırları içindeki Kürtün ilçesi, Güvenç Abdal Ocağı’nın tarihî merkezidir…

Ve bu “tarihî merkez”deki yerleşimcilerin ataları ise yaklaşık 800(sekizyüz) sene önce Karadeniz’e gelmiş olan Çepni Türkleridir…”(5)

Ve yine “hakkında “9(dokuz) cilt,8(sekiz) kapaktan meydana gelen ansiklopedik eser” de yazılmış olan “Güvenç Abdal”, “Güvenç Abdal Ocaklıları”, “Güvenç Abdal Ocağı”nda da ifâde edildiği üzre;”Güvenç Abdal, Hünkâr Hacı Bektaş Velî’nin Dervişi olan ulu evliyâdır.

Hünkâr Hacı Bektaş Velî tarafından verilen diğer bir ismi ise ‘Er Güvenç Abdal’dır.

Muhammed Ali neslindendir…

Seyyid’tir, ‘Evlâd-ı Rasûl’dur…

Başta ‘Çepni Türkleri’ olmak üzre,Karadeniz’de bulunan “Oğuz/Türkmen Boyları”nın ‘Bağlı Olduğu Mürşid/Dede Kapısı’,’Ocağı’,”Güvenç Abdal Ocağı”dır…

Gümüşhane İli’nin Kürtün İlçesi Taşlıca Köyüne/Mahallesine yerleşerek,Karadeniz’e ‘İslâm İnancı’nı yaymıştır…”(6)

NETİCE-İ KELAM:

“Samsun Salıpazarı Avut Mahallesi”nde yaşayan “Salıpazarı Alevîleri” de, böyle muhkem iki “Dede”nin, iki “Mürşid”in “Kapısı”na, “Ocağı”na bağlı “Ocaklılar”dır…

“İslamiyet’in bir yorumu”, ‘bir ekolü’, ‘bir tariki’, ‘bir yolu’ olarak da târif edilen “Anadolu-Türkiye Alevîliği Anlayışı”na sahip “Salıpazarı Alevîleri”ne yönelik; 2017 senesinde, “Avut Mahallesi”ne, “Salıpazarı Cem Evi-Salıpazarı Kültür Evi “temeli de atıldı.

Neredeyse “Samsun Alevîleri” üzerine yapılan “ilk ilmî çalışma” da olan ve 1990’da kitap hâlinde neşredilen “Anadoluğu Alevîliği ve Samsun Alevîleri” isimli eserden ve başka ‘kaynak eserler’dende, ‘Salıpazarı Alevîleri”nin ‘inanç-itikat ve yaşayışları ‘ hakkında da ‘sahih bilgiler’ öğrenebiliriz…

“Samsun Alevîleri” üzerine “ilk ilmî çalışma”ya imza atmış olan ‘akademisyen’imiz, sonraları “Türklük ve Alevîlik” isimli bir ‘eser’e de imza atmıştır…

“İran Alevîliği”, “Arap Alevîliği-Nusranîlik”ten çok ‘farklı’;“kadim millet biz Türklere has” olan “Anadolu Alevîliği”, “Türkiye Alevîliği” üzerinde de “Emperyal Oyunlar” oynandığı aşikârdır…

Bize düşen vazife, öncelikle kendi “cemiyet yapı”mızı, “toplum yapımız”ı, “milletleşmiş yapımız”ı, “sahih” bir şekilde anlamak ve kavramak ve “millî bütünlüğümüzü” pekiştirmektir..

“Hükûmet”imizce yapılan “Alevî Açılımları”nın da, ‘hepden boş şeyler” olduğunu da ifâde e-de-me-yiz…

“Anadoluğu Alevîliği” “MEB Ders Kitapları”na gireli de seneler oldu.

Kaldı ki, artık günümüzde,”siyasî açı”dan da dersek; “Terme Alevîleri”ni teşkil eden “Sivaslılar Mahallesi”nden de, “CHP dışında”, “1 oy” da olsa “BBP” gibi siyasî teşkilatlara da ‘oy’ çıkabilmektedir…

Vesselam…

Terme,5 Mayıs 2019

İsmet GÜLTEKİN
metgultekin@hotmail.com
Araştırmacı-Yazar ve Eğitimci

Dip Notlar:
(1): Harun YILDIZ, “Samsun Yöresi Alevîleri,Gelenek ve Değişim”,Samsun Sempozyumu,13-16 Ekim Samsun,Bildiriler Kitabı, Cilt:2,s.283-293,Samsun 2012,19 Mart. 2018,sozriko.blogspot.com.
(2): Karadeniz.gov.tr,”Samsun Halk Kültürü”
(3): Harun YILDIZ, a.g.e.
(4): Harun YILDIZ, a.g.e.
(5): Karadeniz.gov.tr,Samsun Halk Kültürü
(6): cemhaber.com,2015