TERME’DE BİNLERCE
FRENGİLİ HASTA…(*)
“Terme Beled”imize ‘sıhhî nokta-i
nazar’dan, ‘sağlık açısı’ndan baktığımızda, gördüğümüz şu: ‘Sıtma Vakıâları…’
“Terme Beled”imizin ‘sıtma
vakıâları’ ile âdeta özdeşleştiğini bilmeyen yok gibi…
Sebepler:
1- Pirinç tarlaları…
2- Sulak alanlar…
3- Durgun sular…
4- Bataklıklıklar…
Bu sebeplerden “sivrisineklerin
üremesine uygun alanlar”ın mevcudiyeti…
“Terme Beled”imizi, ‘sıtma
hastalığı riski yüksek’ bir ‘beled’ hâline getirmiş…
Çareler:
1- “Kinin ilacı” kullanımı…Ki, Samsun
vilâyeti, ‘kinin ilacı dağıtımı’nda dördüncü sırada…
2- Bataklıkların kurutulması…
3- Yeni kanallar açılması…
4- Terme ovasının ıslahı…
Neredeyse yüz seneden beri bu “çareler” uygulanıyor…
Daha geçenlerde bizatihî de görmüştüm; bir akşamüzeri,
“Terme Belediyesine Ait Sivrisineklerle Mücadele Adına İlaçlama Yapan” aracı…
“Yabancılar” bile “Sıtma, Terme’de yaygın olarak hüküm
sürer” demişler…
Yine “Anadan doğma Osmanlıcılıktan Devrimciliğe kaymış”
Edebiyatçımız M. Rıfat ILGAZ’ın, ekseriyetimizin bildiği “Sarı Yazma” isimli
“Otobiyografik” eserindeki alakalı düşüncelerini…
Ve yine “Terme Beledi’nin yavrusu, Salıpazarı Beledi’nin
de”, “sivrisineklerden”, “sıtma”dan kaçan ‘Termeliler” tarafından teşkil
edildiğini, kurulduğunu…
Bilhassa “Yaz Mevsimi”nde,“Sivrisineklerden kaçmak için
yaylalara gidenler…”
“Terme Beledi”nde ‘Sıtma vakıâları, “Âfet” kertesinde
‘ciddî tehlike…”
TERME’DE BİNLERCE
FRENGİLİ HASTA…
Ya bilhassa 1930’lu, 1940’lı senelerdeki “Terme Beledi”ndeki
binlerce” Frengili Hasta Termelileri” kaçımız biliyoruz ki?
“Terme Beledi”mizde, zikredilen senelerde “çok yaygın” bir
hastalık…
“Terme’de 600(altı yüz) Frengili kişi varlığı…”
“Kayıt altına alınamayanlar…” “Kayıt altına alınanlardan birkaç misli
fazla…”
“Birkaç misli” yani altı, yedi, sekiz, dokuz misli…
“Binlerce Frengili Hasta Termeliler…”
“Terme Beledi”mizdeki “Frengi ile mücadele teşkilatı”,
“sonradan kaldırılmış…”
“FRENGİ HASTALIĞI”, NASIL BİR
HASTALIK?
Frenk=Fenk, “Pardon” Batı= Fransız Hastalığı…”
Frengi= Bel Soğukluğu…
Tıbbî lisândaki ismi “Sifiliz…”
Frengili/Bel Soğukluğu/Sifiliz Hastalığına Yakalanma
Sebepleri:
1-
“Cinsî
temasta bulunarak…”
2-
Birden
fazla “cinsî partneri” olanlar da…
3-
“Korunmasız
cinsî ilişkilerle…”
4-
“Sifiliz”
lezyonlarına dokunan kişilerde…
5-
Başka
cinsî yolla bulaşan hastalığı olan kişilerle…(1)
Kısaca,
“gayr-i meşrû cinsî ilişki yolu ile”, “zinâ yolu ile”, “fuhuş yolu ile” bulaşan
bir hastalık: Frengi, Bel soğukluğu, Sifiliz bulaşıcı hastalığı…
EL HASIL:
“Terme
Beledi”mizde, “sıtma vakıâları”, “Frengili vakıâları” gibi hastalıklardan sonra
görülen, görülmüş hastalıklar ise şunlar:
Verem
hastalığı…
Kolera
hastalığı…
Tifüs
hastalığı…
Şarbon
hastalığı…
Şap
hastalığı…
Nekatoryus/Nekator(yos)
gibi “bulaşıcı hastalıklar…”
“Son
sırada”ki “Nekatoryus/Nekator(yos) hastalığı ise “Kızıl Moskof”lardan
“bulaşmış” bir hastalık…
“Terme
Beledi”mize “Sıhhî Nokta-i Nazar”dan, “Sağlık Açısı”ndan baktığımızda,
gördüğümüz “son durum” nedir?
Bilemiyoruz…
Sadece “Kürtaj”
hakkında “duyumlar” alıyoruz …
TERME, 21 AĞUSTOS 2019
İsmet GÜLTEKİN
Araştırmacı-Yazar ve Eğitimci
Dip Notlar:
(*): Prof. Dr. Fahri SAKAL, “TEK PARTİ
DÖNEMİNDE(1923-1950) TERME”, “TERME ARAŞTIRMALARI” KİTABI, s. 42, 43 ve 44;
Editör: Prof.Dr. Cevdet YILMAZ, Trabzon 2017, Serander Yayınları
(1): “BEL SOĞUKLUĞU/FRENGİ NEDİR?”,
www.medicalpark.com.tr
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder