"VAİZ: Öteki Mehmed ÂKİF"(*) Yahut...

"VAİZ: Öteki Mehmed Âkif"(*)
Yahut
"MEHMED ÂKİF" ÜZERİNDEN,
"ZORAKİLİKLER"İ,
ANLAMA ve KAVRAMA CEHDİ

Geçenlerde yazdığım "Türkiye Nakşibendileri" ve 'Nakşibendi" Said NURSÎ,"İstiklâl Harbi"nde,"Millî Mücadele"de,"Kurtuluş Savaşı"nda Yoktular" (1)başlıklı yazımı da paylaşmıştım.

Bu; kısmen de olsa "araştırma yazı" m vetiresinde, hem "Derin Tarih Dergisi"nin; hem de "Yeni Şafak Gazetesi"nin "Kitap İlâveleri","Kitap Tanıtım Yazıları"na;"İstiklâl Harbi'nde Mevlevîler ve Bektaşiler"(2) isimli "kitap tanıtımları" yayınlandı.

Bilhassa da "Derin Tarih Dergisi"(3)ndeki "İstiklâl Harbi'nde Mevlevîler ve Bektâşiler" isimli kitabın "tanıtimı"ndaki şu cümleler ise gayet dikkat çekici idi:"İstiklâl Harbi'ne bütün tarikatlerde destek vermişlerdi."

Acaba,"Türkiye Nakşibendileri" de, "tafsilatı"nı henüz bilemediğiz;"İstiklâl Harbi" ne geniş çaplı "destek" vermişler miydi?

ÂKİF'İN "İDEOLOJİSİ"

Artık biliyoruz ki; rahmetli Said NURSÎ,"Nurcu" bile değilken; bütün ömrünü "İslâmcı/Siyasal İslamcı" olarak tamamlamışken; nasıl olur da, onlarca "franksiyonlar"a,"hizipler"e,"gruplar"a, "cemaatlar" a "bölünmüş" 'Nurcular","Nurcu" olabiliyorlardı ki!?

İşte bu kertede; rahmetli Said NURSÎ ile "iki müşterek hususiyeti";"Ulu Hakan" 'Aleyhtarlığı' ve "Dar'ül Hikmet-i İslamiye Cemiyeti Üyeliği" olan rahmetli Âkif'in "ideolojisi" neydi?

Âkif,rahmetli tarihçimiz Yılmaz ÖZTUNA'ca dersek;"18( onsekiz) sene "Resmî İdeoloji"miz olmuş 'Türkçülük'e,"Türk Milliyetçiliği"ne ' "karşı"mıydı?

"Âkif, İslamî duyarlılığa sahip, Kur'an'ı hayatının merkezine yerleştirmeye çalışan; dünya müslümanlarının birliğini, bütünlüğünü savunan, dindar bir şâirdir."(4)

" Âkif, genel anlamda kavmiyetçiliğe, ırkçılığa karşıdır. Kavmiyetçiliğin, ırkçılığın yıkım getirdiğini düşünmektedir."(5)

Âkif'in "Türklüğe" ve "Türk Milliyetçiliği"ne "tamamen karşı" olduğunu söyleyemeyiz.

"Balkan Faciâsı" öncesi "şiirleri"nde,"Arap-Türk Birlikteliği"ni "savunmuş" olan Âkif;" Hani milliyetin İslâm idi...Kavmiyet ne!" mısraları ile başlayan şiirler yazmıştır.(6)

Tıpkı, belki de aynı vetirelerde,"İslamcı/ Siyasal İslamcı" Said NURSÎ de;" Milliyetimiz,"Milliyet-i İslamiyedir/İslam Milliyetidir" diye yazıyordu.

Nasıl ki;"İslamcı/Siyasal Islamcı" Said NURSÎ, belki de, 1915'lerden sonra, hâlâ bile seviyesi aşılamayacak kertede,"Mektubat"ında,"Müsbet Milliyetçilik","Menfî Milliyetçilik" tasnifleri ile "Milliyetçilik Bahsi"ni yazmışsa; Uğur MUMCU'nun da "İslamcı Aydın"(7) dediği senelerde; 1915"lerden sonra, yazdığı şiirlerinde, bilhassa "Türk" diye de yazmaya başlamıştır.

"Âsım" şiiri:"Yurdu baştanbaşa dönmüş Türk'ün";"..dimdik Türk'ün";"...Türk'ün kanına..."(8)

Âkif, artık "Türk Irkı"ndan,"Türk Milleti"nden bahsetmekte ve de yazmaktadır:"..Değişik sanki o arslan gibi ırkın torunu..."; "...Sözü sağlam, özü sağlam, adam ol, ırkına çek...";"Ordunun Duâsı" şiirinde ise;"Türk eriyiz, silsilemiz kahraman/ Müslümanız, hakk'a tapan müslüman"(9)

"İstiklâl Marşı" şiirinde ise;"Türk Irkı"nı,"Irkımızı","Kahraman ırkıma" diye taltif etmiştir.

"Ümmetçilik-Milliyetçilik";"İslamcılık-Milliyetçilik" arasında "bocaladığı" da anlaşılan Âkif;"İstiklâl Marşı"nı yazmış olmasına rağmen; Atatürk gibi "Gerçek Türk Milliyetçisi" değildir.

Tüm Milliyetçilikler gibi Türk Milliyetçiliğine de "karşı"dır."(9)

Tıpkı "mevcut siyasî irade"nin;"altı ay kesintisiz Türk Milliyetçilerini ayaklar altında ezmesi" gibi...

"SAFAHAT"TA SAİD NURSÎ ELEŞTİRİLERİ

Âkif'in "Safahat"ındaki "Fatih Kürsüsünde" şiirindeki bazı mısraların ise; hem dönemin "cahil hocalar"ını ve " hurafa dinciliğini" kasteddiği; hem de Said NURSÎ'yi kasteddiği "iddia" edilmiştir.
Aynı şiirindeki bazı mısraların ise;"Atatürk'ü kastediğini" 'iddia' edenlerde olmuştur.(10)

"Âkif bu dizeleriyle doğrudan Said-i Nursî'yi hedef almamış olsa bile, bu dizelerinde anlattığı "sakat din anlayışı"nın temsilcilerinden biri de, Said-i Nursî olduğu çok açıktır."(11)

"Safahat"ındaki "Fatih Kürsüsünde" şiirinin alakalı mısralarındaki çok "ağır eleştiri ifâdeleri" ise şöyledir:
"Vâiz geçinen maskara...";"avanak"; "nâmerd"; "fesâdına kurban zavallıların"; "Gidi cahil amca"; "Tepende gezdirecek ra'dı intikamını hak"; "Vebali boynuna yüklenmesin mi yoksa"; "...Ümmeti idlal edip sefil etmek"; "...dini hurâfât içinde inletmek?";"Niçin Kitâb-ı İlâhî'yi payimal ettin?"/ "Niçin Şeriat'i murdâr elinle kirlettin?"; "Çıkıp tepinmeye yok muydu başka sâhâ?"/ "Nedir bu salladın çifte, Kâ'betullaha?" / Herif! Şu millet-i ma'sumeden ne isterdin?/ Ki doğru yol diye tuttun, dalâlı gösterdin!"
"Öteden Kürt atılır, Doğru mu dersin be hoca?"(12)

ÂKİF ve "İNKILÂP YILLARI"

Merhum Âkif, "Cumhuriyet Dönemi"nde,"İnkılâp Yılları"nda, nerede idi?

Merhum Âkif, "Atatürk önderliğindeki","Ulu Önder" ce gerçekleştirilen "yenilikler""e, "radikal değişimler"e,"inkılâplar"a nasıl bakmıştı?

Merhum Âkif;"Saltanat'ın kaldırılışı"(1922); "Cumhuriyet'in ilânı"(1923); "Hilâfet'in ilgâsı"(1924) ve "Osmanlı Hanedanı mensuplarının yurt dışına sürgün edilmeleri"; "Eğitim-Öğretimin birleştirilmesi" ve "Medreselerin kapatılışı"(1924) yıllarında,"Cumhuriyet Türkiyesi"ndeydi."(13)

Âkif'in Türkiye'mize dönüş sürecinde;Mısır'da,İskenderiyye'de, Lübnan'da, Şam'da, Halep'te ve Hatay'da iken de; "1923'ten sonra" yayınladığı "Sebilürreşad Dergisi"nde de,"Mısır'dan yazdığı mektuplar"da da; "resmî devlet raporları"na(14) göre de;"İnkılapları eleştirici","sözlü ve yazılı izahatlar" da bulunmuştur.

Âkif, yapılan bazı "inkılâpları eleştirmiştir" yani.

Ve "Türkiye"mizde olmadığı "10(on) buçuk sene"de de;muhtelif "Atatürk Düşmanları" ile " Cumhuriyet Düşmanları" ile "150'likler" ile "Arap Milliyetçisi, Türk Düşmanı ve Fransız Uşakları" ile haşir-neşir olmuş; "sıkı dostluklar" kurmuştur.

Ve bu "sıkı dostluklar"da da;"Türk inkılâpçılarını tekfir ve telin ediliyordu."(15)
Fakat merhum Âkif; bu kişiliklerin "çirkin planlarının içinde olmamıştır."(16)

Âkif,"Cumhuriyet Türkiyesi"ndeki " 1(bir) yıl 9 ay"lık zaman sürecinde ise; yayınladığı "Sebilürreşad Dergisi"nde,"İnkılâplara küçük eleştirilerde de" bulunmuştu.

Meselâ;"Karma Eğitim" e karşı çıkıcı yazılar kaleme almıştı.(17)

ÂKİF'TEN ZORAKİ "ATATÜRK DÜŞMANI",ZORAKİ "CUMHURİYET DÜŞMANI" MEYDANA GETİRMEK İSTEYENLER...

Aslında "İslamcı/ Siyasal İslamcı" 'kimlik'li "bütün Nurcular" gibi; "İslamcılar/Siyasal İslamcılar" da, "yalanlarla dolanlarla","çarpıtmalarla"; merhum Âkif'i, âdeta "Zoraki Atatürk Düşmanı","Zoraki Cumhuriyet Düşmanı" oluşturmaya çalışmışlardır.Hattâ bazı "Solcular" ve "Atatürkçüler" de,Akif'i "Atatürk Düşmanı" ve "Cumhuriyet Düşmanı" diye lanse etmeye çalışmışlardır.

"Âkif, biri Cumhuriyet'ten önce olmak üzere(1914), tam dört defa(1923,1924,1925) Mısır'à gitmiştir.

Ve "1923-1925" yılları arasında da,"iki yıl; kışları Mısır'da, yazları Türkiye'de geçirmiştir.

Âkif'in;"Mısır'a "Şapka Devrimi"ne karşı olduğu için; "Şapka takmamak için" Mısır'a gitti" "iddiası"ndakilere verilecek en manidar cevap ise;"-Âkif,"Şapka Devrimi"nden 2(iki) ay önce Mısır'a gitmiştir."(18) demektir.

Üstelik merhum Âkif;"Mısır'a da hiçbir zaman "sürgün" edilmemiş;"davete icabet" ve "kendi isteği ile" gitmiştir.

En son, 1925'de, yine "kendi isteği ile Mısır'a gitmesinin asıl sebepleri" ise; 1- Hak ettiği "Emeklilik Maaşı"nı alamaması; yaşadığı "geçim sıkıntısı" ve "Abbas Halim Paşa, bana yardımcı olabilir" düşüncesi...
2- "Hükûmet'e muhalif oluşu" ve yaşadığı "Polis takipleri..."
3- 1925'teki "Şeyh Said İsyanı" sebebiyle de "Sebilürreşad Dergisi"nin 'kapatılışı'; Eşref Edip FERGANÎ" gibi sıkı dostlarının "İstiklâl Mahkemeleri"ne uzanan "Yargılanmaları"; Âkif'in, âdeta "yeni bir mücadeleyi" değil de;"münzevî" olmayı "tercih" etmesi.(19)

Üstelik Âkif nazarında da "önemli olan serpuş değil";"kafanın içidir."

"Dervişlik olsaydı taç ile hırkada.." misali.

Âkif,"Fes"e de,"Sarığa" da fazla hayran da değildir.Bazı şiirlerinde "ağır eleştirmiştir"de...

Kaldı ki;1936'da,"Mısır'dan Türkiye'ye dönüşü"nde;"başında şapka olduğu" 'iddiaları" da vardır.(20)

Kaldı ki; Âkif'in eşi İsmet Hanım'ın ve kızlarının başları da açıktır.(21)

Hatta "Kızı gelinlik çağında idi..."(22)

"Firaklı Nâmeler-Âkif'in Gurbet Mektupları"(23) isimli 'kitap'da ve "aramamotorları"ndan ise"Eşi İsmet Hanım"ın "Tesettürlü","Başörtülü" resimleri de karşımıza çıkmaktadır.

"Firaklı Nâmeler-Âkif'in Gurbet Mektupları" isimli eserinden sonra "Dedem Mehmet Âkif" isimli eserini de yayınlayan "torunları Selma ve Ferda ARGON"un da "Başları Açık"tır.(24)

ÂKİF'İN "ATATÜRK'E BAKIŞI"

Başlıkta da zikredilen eserin, neredeyse "son sayfaları"nda ise Âkif'in "Atatürk'e Bakışı" şöyle ifâde ediliyor:
"Hiç kimse hakkında kötü bir söz söylememiş ki, Atatürk'e kötü söz söylesin.Hattâ bir yerde Atatürk için;"-Biz onunla mesai yaptık.Cepheyi dolaştık." diyor.Yine demiş ki; "İçinde fesat taşıyan, gözüne bakamaz. Atatürk'ün, o anlar, sizin içinizden geçenleri! Eğer bu başımızda olmasaydı, bu savaşı kazanamazdık."(25)

Yine, bir suâle de verdiği cevabı: "-Enver'in ahlâkı, M.Kemal'in askerliği..."(26)

Yine, 1936'da, Mısır'dan Türkiye'ye döndüğünde dedikleri:"- Mısır'da on bir yıl kaldım.Fakat on bir saat daha kalsaydım, artık çıldırırdım. Sana hâlisane(gerçek)fikrimi söyleyeyim mi?
İnsanlık da Türkiye'de; Milliyetçilikte Türkiye'de; Müslümanlıkta Türkiye'de.
ALLAH BENİM ÖMRÜNDEN ALIP O'NA(MUSTAFA KEMAL'E) VERSİN".
Akif'in Atatürk ile ilgili "son görüşü" budur."(27)

Kaldı ki; Âkif ile Atatürk arasında, muhtelif mes'elelere bakışta,neredeyse otuza(30) yakın "müşterek noktaları","benzerlikleri" var.(28)
Akif,"Mahkûm Milletler" derken; Atatürk de "Mazlûm Milletler" demiştir.

ATATÜRK, "Mazlûm Milletler"in "Rol Modeli" iken; ÂKİF'te,"Kurtuluş Savaşı"nın "Direnişçi Vaizi" ve "Manevî Önderi"dir.(29)

Aslında merhum Âkif,"Safahat"ının "2. Kısmı"nda,"İstiklâl Harbi"ni yazacaktı.

Sıhhati ve ömrü yetmedi.

Bu sebepten de, "Safahat"ta "Atatürk" yoktur."(30)

"..Atatürk için tek bir satır, tek bir dize olsun yazmamıştır."(31)

Yine Atatürk ile "Ideoloji" gibi bazı "farklıları"ndan dolayı da;"Nutuk'ta da Âkif'in ismi yoktur."(32)

NETİCE-İ KELAM:

"-Atatürk'ün döneminde, ezanlar gürül gürül okunmuştur.Hem de Türk'ün anladığı dilden Türkçe okunmuştur....

Türkler tarihte en çok din değiştirmiş bir milletlerden biridir.Türklerin din, inanç konusunda en önemli özelliklerinden biri mensup oldukları dinin dilini Türkçeleştirmeleridir. Örneğin Peçenek Türkleri İncili Türkçe'ye çevirmişlerdir.

Yakın zamana kadar Anadolu Ortodoksları Türkçe konuşmuş ve ibadetlerini Türkçe yapmıştır.

Türkler Müslüman olduktan sonra da, İslâm'ın kutsal kitabı Kur'an'ı anlamak istemişler. Bu nedenle Kur'an'ı Türkçe'ye tercüme etmişlerdir."(33)

Ne diyorsunuz? Bu izahatlar," doğru" mu?,"Yanlış" mı?

"Millî Mücadele"de; Âkif'ler; "âyet ve hadis meâlleri" ile topyekûn Türk Milleti'ni, dönemin Müslümanlarını "Direniş'e Hazırlarken"; "Sıkı İngiliz Dostu" 'Sultân Vahdettin Han"ın; "gazetelerde, kitaplarda, "âyet ve hadis meâlleri"nin yayınlanmasını "yasakladığını" biliyor muydunuz?(34)

"Millî Mücadele Yılları"nın "cahil ve işbirlikçi hocalar"ını biliyor musunuz?

"Edirne Müftüsü Hilmi Efendiler"in;"Şeyhülislam Mustafa Sabri Efendiler"in; "Ekmeleddin Ihsanoğlu"nun babası "Mehmed İhsan Efendiler"in "kim" olduklarını biliyor muydunuz?(35)

Atatürk'ün Akif'in "cenaze merasimi"ne katılmama sebeplerini ve dönemin "Cumhuriyet Gazetesi"nde,"Cenaze Haberi"nin yayınlanmasına "izin" verdiğini biliyor muydunuz?(36)

Âkif'in "Kur'an Meâlleri" mes'elesinin nasıl neticelendiğini de biliyor muydunuz?(37)

Ve "Türkiye'mizdeki Atatürk Düşmanları"nın "referans" aldığı "Kazım Karabekir Paşa"nin "Atatürk'e Bakışı"nın "çürütüldüğünü" de biliyor muydunuz?(38)

Velhâsıl; "dün-bugün ve yarın"larda meydana gelebilecek "hâdiseleri" ve "şahsiyetleri";"objektif" bir şekilde;'cehalet
ve propaganda kokmadan"; "olduğu gibi" "sahih/doğru" bir şekilde anlamalı ve kavramalıyız.

Terme, 2 MART 2020
İsmet GÜLTEKİN
metgultekin@hotmail.com
Araştırmacı-Yazar ve Eğitimci

Dip Notlar:

(*): Sinan MEYDAN,"VAİZ: Öteki Mehmed Âkif", İnkılâp Kitapevi Yayını, 2015 İstanbul

(1): İsmet GÜLTEKİN,'Türkiye Nakşibendileri" ve "Nakşibendi" Said NURSÎ;" Kurtuluş Savaşı"nda Yokturlar", Google arama motorundan...
(2): "Derin Tarih Dergisi", Şubat 2020 sayısı ile "Y"Yeni Şafak Gazetesi","Yeni Şafak Kitap" ilavesi, 15 Ocak 2020;Sayı: 153, s.5

(3): "Derin Tarih Dergisi", Şubat 2020 tarihli sayısı
(4):Sinan MEYDAN, adı geçen eser, s.122,123,124,128,267
(5): Sinan MEYDAN, a. g. e. , 123
(6): Sinan MEYDAN, a. g. e., s.123
(7): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.123
(8): Sinan MEYDAN, a.g.e.,s.124
(9): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.128
(10): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.182
(11): Sinan MEYDAN, a.g.e., s 183
(12): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.182
(13): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.204
(14): Zikreden Sinan MEYDAN, a.g.e.,"Vatanından Cüda İstiklâl Şâiri, Kod Adı: İrtica 906", s.235-246
(15): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.238
(16): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.255
(17): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.271
(18): Sinan MEYDAN; a.g.e. , s.200
(19): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.201,202
(20): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.207
(21): Sinan MEYDAN, a.g.e., s. 126 ve 207
(22): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.207
(23): Selma ARGON, "Firaklı Nâmeler-Âkif'in Gurbet Mektupları"; TİMAŞ Yayınları
(24): "Torunlarının Dilinden Mehmet Akif", 'Kitap Zamanı', 1 Haziran 2015, s.4
(25): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.276
(26): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.276
(27): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.276
(28): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.256-264
(29): Sinan MEYDAN, a.g.e. ,s.261
(30): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.275
(31): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.274
(32): Sinan MEYDAN, a g.e., s.275
(33): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.210
(34): Sinan MEYDAN; a.g.e., s.184-191
(35): Sinan MEYDAN; a g.e., s.192-195 ve s.242,243
(36): Sinan MEYDAN a.g.e., s.242,243
(37): Sinan MEYDAN, a.g.e., s.226-233
(38): Sinan MEYDAN, a.g.e. , s.220,221,222